اعداد روی پیچ و مهره چه معنایی دارند؟

خرید پیچ و مهره استاندارد و گریدبندی‌شده

جزئیات اطلاعات زیادی در خود گنجانده‌اند؛ یکی از همین موارد اعداد و نشانه‌های درج‌شده روی پیچ و مهره‌ها است. احتمالا هنگام خرید پیچ و مهره با آن‌ها مواجه شده‌اید. در این مطلب به توضیح معنای آن‌ها خواهیم پرداخت.
سر پیچ‌ها و مهره‌ها اغلب با اعداد، حروف، خط تیره‌ها، نقطه‌ها، یا مجموعه‌ای از علائم دیگر مشخص می‌شوند. اعداد روی پیچ و مهره اطلاعات مهمی را در اختیار خریداران قرار می‌دهند. این اطلاعات شامل شرکت سازنده و مقدار استحکام پیچ و مهره است. معمولا هر سری از پیچ و مهره‌ها نماد و نشان منحصربه‌فرد خود را دارند.
این نماد و نشان با توجه به نحوه ساخت پیچ و مهره و موادی که در تولید آن به کار رفته متفاوت است. نمونه‌‌ای از این مواد، فولاد ضدزنگ است که مطابق با استانداردهای ISO برای تولید پیچ و مهره استفاده می‌شود. نمونه دیگری از آنها UNC است که عمدتا با استانداردهای ASTM مطابقت دارند.
به دلیل کمبود فضا، ممکن است علامت‌گذاری روی پیچ و مهره با اندازه‌های کوچک‌تر مانند آن‌هایی که قطر کمتر از ۵ میلی‌متر دارند وجود نداشته باشد. با این حال، کلاس پیچ باید حتما روی آن مشخص شود.

درج اعداد روی پیچ و مهره چه ضرورتی دارد؟

هنگام خرید پیچ و مهره باید حواس‌تان به اعداد درج شده روی آن‌ها باشد. این اعداد هدف خاصی را دنبال می‌کنند. در واقع درج آن‌ها به شما کمک می‌کند نوع پیچ و مهره‌ای را که استفاده می‌کنید بشناسید. اعداد نشان‌دهنده شرکت سازنده، جنس و ابعاد پیچ و مهره هستند.
سازنده پیچ و مهره‌ها این اعداد و علائم را به عنوان روشی مفید برای مشتریان روی محصولات خود حکاکی می‌کنند تا خریداران از آن چه تهیه کرده‌اند آگاه شوند. هر سازنده موظف است یک علامت منحصر‌به‌فرد را روی محصول تولیدشده توسط خود حک کند؛ علامتی که مخصوص برند تولیدکننده است.
علامت نام تجاری بسیار مفید است چون این امکان را به شما می‌دهد تا در صورت وجود نقص بتوانید به سازنده اطلاع دهید یا محصول را برگشت بزنید و آن را تعویض کنید. بنابراین موقع خرید پیچ و مهره دقت داشته باشید که این علامت‌ها به چه شکلی است. اگر هیچ نشانی روی پیچ یا مهره وجود نداشت ترجیحا از خرید خودداری کنید.

معنای اعداد روی پیچ و مهره چیست؟

تا به حال به این فکر کرده‌اید که پیچ و مهره 12.9 چرا با این نام شناخته می‌شود؟ در پاسخ باید گفت که اعداد و نشانه‌ها ابدا بی‌معنا نیستند بلکه در واقع شناسنامه آن پیچ یا مهره به حساب می‌آیند. اگر با خرید پیچ و مهره متوجه حضور چنین علامت‌هایی روی کالا شدید می‌توانید اطلاعات مفیدی درباره محصول استخراج کنید. به عنوان مثال با دیدن عبارت پیچ و مهره 12.9 به یاد سرسختی و استقامت بالای آن جنس می‌افتیم.
بسیاری از پیچ و مهره‌ها از استانداردهای SAE یا Metric پیروی می‌کنند که استحکام و قابلیت اطمینان را تضمین خواهند کرد. در ادامه به توصیف نشانه‌های مربوط به هر یک از این استانداردها می‌پردازیم.

خرید پیچ و مهره با نشان SAE

انجمن مهندسین خودرو یا SAE درجه‌بندی‌های متفاوتی را برای شناسایی اطلاعات ارزشمند در مورد پیچ و مهره‌ها ایجاد کرده است. درجه یک پیج و مهره می‌تواند نشان‌دهنده موادی باشد که از آن ساخته می‌شود. علاوه بر این، محدوده سختی و دیگر ویژگی‌های مقاومت پیچ و مهره را نیز مشخص می‌کند. درجات SAE از سیستم اندازه‌گیری امپراتوری استفاده می‌کند. معیار سنجش در سیستم اندازه‌گیری امپراتوری اینچ است.
یک نمونه از استاندارد SAE استاندارد SAE J429 است. این استاندارد دارای الزامات خاصی برای پیچ‌ها و مهره‌ها تا قطر 1 تا ۲/۱ اینچ است. پیچ‌هایی که مطابق با این استاندارد ساخته شده‌اند دارای خطوط شعاعی هستند؛ خطوطی که روی سر پیچ حک شده‌‌اند.
طبق استاندارد انجمن مهندسین خودرو، گرید پیچ و مهره 2، 5 و 8 رایج‌ترین گریدها برای پیچ و مهره‌ها به شمار می‌روند. هر چه درجه بالاتر باشد ماده‌ای که این ابزارها را تشکیل می‌دهد قوی‌تر است. عدد گرید پیچ و مهره یا درجه همچنین نشان‌دهنده استحکام کششی، استحکام تسلیمی و بار ثابت یک پیچ و مهره است. در ادامه به توضیح اعداد روی پیچ و مهره با توجه به استاندارد SAE و متریک می‌پردازیم.

پیچ و مهره با SAE درجه 2

پیچ و مهره با SAE درجه 2 هیچ علامت خط شعاعی ندارد، پایین‌ترین درجه از SAE است و در نتیجه کمترین استحکام را دارد. همچنین این درجه از مقدار فولاد کم یا متوسط تشکیل شده است.

خرید پیچ و مهره SAE درجه 5

با خرید پیچ و مهره SAE درجه 5 از استحکام متوسطی برخوردار خواهید شد. سه خط شعاعی روی این نوع حک شده است و سطح استحکام آن متوسط است. بعلاوه مقدار متوسطی از فولاد در تولید آن استفاده شده است.

خرید پیچ و مهره SAE درجه 8

شش خط شعاعی روی آن حک شده است و بالاترین درجه از استاندارد SAE است؛ در نتیجه بیشترین استحکام ممکن را دارد. همچنین از مقدار فولاد متوسط و سکوریت تشکیل شده است.

خرید پیچ و مهره با استاندارد متریک

استاندارد متریک دارای چند کلاس است که توسط ISO (سازمان استاندارد بین‌المللی) تنظیم می‌شوند. این استاندارد دو عدد را که با یک نقطه از هم جدا شده‌اند ترکیب کرده و به پیچ و مهره اختصاص می‌دهد. این اعداد در بالا یا کنار گل پیچ حک می‌شوند.
کلاس‌های رایج استاندارد متریک عبارت هستند از 5.8، 8.8، 10.9 و 12.9. هر چه عدد بزرگتر باشد، جنس پیچ و مهره محکم‌تر است. حالا متوجه می‌شویم که معنای پیچ و مهره 12.9 چیست!
عددی که قبل از نقطه اعشار ظاهر می‌شود (عدد سمت چپ)، وقتی در 100 ضرب شود حداقل استحکام کششی پیچ و مهره را نشان می‌دهد. در مقابل وقتی عدد بعد از نقطه اعشار در 10 ضرب شود، درصد استحکام تسلیمی تقریبی را در رابطه با حداقل استحکام کششی نشان خواهد داد. دو عدد دیگر در این استاندارد تعریف شده که هر یک معنای خاصی دارند.
یکی از اعداد روی پیچ و مهره عدد 304 است. ۳۰۴ معنی جنس پیچ و مهره فولاد ضد زنگ را می‌دهد؛ پیچ‌های ساخته‌شده از فولاد ضد زنگ با عدد 304 روی گل پیچ و علامت A2-70 مشخص می‌شوند. A2 نشان‌دهنده فولاد ضد زنگ 304 و 70 نشان‌دهنده استحکام کششی پیچ است. فولاد ضد زنگ 304 در برابر خوردگی مقاومت مناسبی دارد.
عدد دوم 316 است. پیچ‌هایی که این عدد روی آن‌ها حک می‌شود نیز از فولاد ضد زنگ ساخته شده‌اند. آن چه بر چنین پیچ‌هایی درج می‌شود A4-70 است. A4 نشان‌دهنده فولاد ضد زنگ 316 و 70 نشان‌دهنده استحکام کششی است. عدد ۷۰ بسته به میزان مقاومت کشش پیچ و مهره متفاوت است.
فولاد ضد زنگ 316 مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد. پیچ و مهره‌ای که از این فولاد ساخته می‌شود معمولا در مواردی که احتمال برخورد با آب نمک یا ترکیبات مشابه وجود دارد به کار می‌رود. در واقع اصلی‌ترین تفاوت پیچ و مهره 316 با 304 در همین مورد است.

ویژگی‌های قابل تشخیص در رابطه با گرید پیچ و مهره

کمی قبل‌تر اشاره شد که هر سری از پیچ و مهره‌ها دارای مقادیر مختلفی از استحکام کششی، استحکام تسلیمی یا قدرت تسلیم و بار ثابت هستند. در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم.

استحکام کششی

قبل از استفاده از هر نوع پیچ و مهره‌ای، آگاهی از استحکام کششی، استحکام تسلیمی و بار ثابت آن بسیار مهم است؛ یعنی اگر هنگام خرید پیچ و مهره به این موارد دقت نکنید ممکن است کالای اشتباهی را بخرید. اطلاع از این موارد به شما کمک می‌کند مطمئن شوید که پیچ در حین استفاده نمی‌شکند یا خاصیت ارتجاعی خود را از دست نمی‌دهد.
استحکام کششی مقدار تنش یا باری است که پیچ می‌تواند قبل از کشیده شدن و شکستن تحمل کند. استحکام کششی با اعمال بارهای مکانیکی به پیچ آزمایش می‌شود. این مقدار فشار، میزان انعطاف‌پذیری آن را تعیین می‌کند. با توجه به اعداد روی پیچ و مهره می‌توان مقدار استحکام کششی آن‌ها را متوجه شد. درک استحکام کششی هنگام انتخاب یک ابزار مانند پیچ و مهره بسیار مهم است. زیرا بدین ترتیب مشخص می‌شود که آیا برای کاربری مورد نظر به اندازه کافی قوی است یا خیر.

استحکام تسلیمی

استحکام تسلیمی حداکثر تنشی است که یک پیچ می‌تواند قبل از این که تغیر شکل دهد تحمل کند. هر نوع تغییر شکل ناشی از تنش بیشتر از استحکام تسلیمی منجر به غیر قابل استفاده شدن پیچ خواهد شد. در واقع این عدد آستانه را نشان می‌دهد و بیان می‌کند که پیچ و مهره چقدر مقاومت دارند. به عنوان مثال پیچ آلن با گریدی مانند 10.6 در آستانه فشار 600 تغییر شکل خواهد داد.

بار ثابت

بار ثابت محدودیت دامنه تغییر شکل یک پیچ را مشخص می‌کند. اگر پیچ و مهره‌ای بیش از بار ثابت تعیین شده خود کشیده شود دیگر نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد چرا که تغییر شکل خواهد داد. اگر پیچ و مهره خارج از محدوده بار ثابت مشخص‌شده کشش داشته باشد و اندازه و شکل اصلی خود را حفظ کرده باشد، می‌توان از آن مجددا استفاده کرد.

جمع‌بندی

بارات درج‌شده روی پیچ و مهره‌ها هر کدام یک دنیا معنی دارند. اگر موقع خرید پیچ و مهره روی محصول تمرکز کنید با نوشته‌های کوچک و برجسته‌ای روبه‌رو خواهید شد که در این مطلب سعی کردیم به بیان معنی هر کدام از این اعداد و عبارات بپردازیم. به عنوان مثال هنگام خرید پیچ آلن با گرید بالای 10 باید توجه داشت که این پیچ به عنوان پیچ آلن پرکربن شناخته می‌شود و از آن در اتصالات قوی‌بنیه استفاده می‌کنند. تنها یک عدد می‌تواند چنین اطلاعات ارزشمندی به خریداران بدهد؛ به همین دلیل توصیه می‌کنیم مطالب فوق را یک‌بار دیگر مطالعه کنید تا با معنای دقیق هر یک از نشانه‌ها قبل از اقدام به خرید پیچ و مهره آشنا شوید.